Motivatie is een verlangen om een specifiek doel te realiseren en hetgeen te doen dat daarvoor nodig is. Ken je de quote “motivation gets you started”. Daar zit zeker een kern van waarheid in. De crux is alleen: niemand is altijd gemotiveerd. Mocht er iemand zijn die wél altijd gemotiveerd is? Please: share your secret recipe!

Hoe werkt dat nou, motivatie? Hoe kan het dat je motivatie zo fluctueert? En wat doe je wanneer je motivatie je faliekant in de steek laat?

Intrinsieke motivatie en drijfveren

Het fenomeen motivatie is ontzettend vaak onderzocht. Er zijn dan ook heel wat theorieën die trachten te verklaren waarom we wel of niet gemotiveerd zijn of worden. Eén van de bekendste theoretische modellen is het onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie. Wanneer je intrinsiek gemotiveerd bent, komt motivatie vanuit jezelf: je drijfveren, behoefte of ambitie. Als je extrinsiek gemotiveerd bent kom je door externe factoren in beweging. Dat kan een beloning of bepaalde verplichting zijn, maar kan ook te maken hebben met noodzaak of motivatie vanuit je omgeving.

Een andere bekende theorie is de ijsbergtheorie. In deze theorie gaan we ervan uit dat je gedrag bepaald wordt door je eigenschappen, drijfveren, normen en opvattingen. Je gedrag is zichtbaar (het topje van de ijsberg), terwijl de factoren die je gedrag bepalen onzichtbaar zijn voor de buitenwereld (het deel van de ijsberg dat zich onder water bevindt).

De overeenkomst tussen beide theorieën is vooral dat motivatie van binnenuit sterker is en beter werkt, dan motivatie die van buitenaf komt. Maar: motivatie van buitenaf kan je eigen intrinsieke motivatie wel versterken of juist verstoten. In theorie werkt dat allemaal prima. Intrinsieke motivatie: check. Een doelstelling die aansluit bij je drijfveren: check! Let’s go!

Maar wat kun je er nou echt mee…

Met deze wetenschap kun je in ieder geval nadenken over je doelen. Zijn het doelen die voortkomen uit je eigen intrinsieke motivatie? Of wordt je gepusht door je omgeving? Wil jij gewicht verliezen of heeft iemand tegen je verteld dat je gewicht een gevaar is voor je gezondheid en ga je daarom toch maar aan de slag? Maar daar houdt het praktisch al op. Motivatie kan je zeker ver brengen. Maar zoals gezegd: wat gebeurt er als je drijfveren veranderen? Of als je jezelf tegenkomt along the way?

Het woord ambivalentie hebben we wel eens eerder voorbij laten komen: een intern conflict tussen verschillende motivatoren. Daar begint het al wat complexer te worden dan dat simpele theoretische verhaal van zojuist. Als mens heb je namelijk verschillende drijfveren en verlangens. Dat betekent ook dat die drijfveren ervoor kunnen zorgen dat je aan de ene kant de healthy nut uit wil hangen, terwijl je aan de andere kant Bourgondische neigingen hebt waar Astrix en Obelix een puntje aan zuigen. Of je wil gaan sporten, maar ook chillen en je favoriete serie bingewatchen. Dan maar dumbbell curls op de bank?

Dat wil overigens niet zeggen dat het niet te combineren is, maar wel dat verschillende motivatoren je op hetzelfde moment kunnen triggeren tot ander gedrag. Sta je mooi te kijken met je, in theorie, op intrinsieke motivatie gestoelde doelen. Een spagaat is er niets bij.

Motivatie kan elk moment anders zijn

Onder andere door die conflicterende motivatoren of drijfveren, maar ook door de dagelijkse gang van zaken kan je motivatie letterlijk op elk moment anders zijn. In de ochtend kun je vet gemotiveerd zijn om aan het eind van de dag te gaan sporten. En aan het eind van de dag na 3 saaie vergaderingen en wat flinke tegenvallers op je werk heb je eigenlijk alleen nog maar zin om op de bank leeghoofdig voor je uit te staren. Sporten? Mwa, dat komt morgen wel weer.

Op lange termijn kan motivatie zelfs nog meer variëren. Je begint supergemotiveerd met je plan om gewicht te verliezen, maar along the way gaat het langzamer als gedacht, zitten je kids elke dag met lange gezichten aan tafel en vind je partner het allemaal maar onzin om met je mee te doen. Dan kun je nog zo intrinsiek gemotiveerd zijn. Dit is zo’n typisch voorbeeld waarbij een gebrek aan extrinsieke motivatie toch wel begint te knagen. Wedden dat je motivatie ergens gedurende dat traject een dieptepunt bereikt?

Ook hier gaat de theorie dus niet echt op. Bummer!

Zorgt motivatie voor actie of is het andersom?

Terug naar die quote over motivatie: “motivation is what gets you started, willpower is what keeps you going”. Nu… als je onze blog over discipline hebt gelezen, zul je bij het tweede deel van de quote al je vraagtekens hebben. Vanaf vandaag mag je diezelfde vraagtekens bij deel 1 zetten.

True: heel vaak wachten we totdat we genoeg motivatie voelen om aan de slag te gaan. Maar hoewel het misschien in eerste instantie ervoor zorgt dat je aan de slag gaat, kun je dus niet verwachten dat je elke ochtend gemotiveerd je bed uit rolt en denkt “yes, ik mag vandaag weer”.

In feite is het gewoon een soort veredeld kip en ei verhaal. Motivatie zet je aan tot actie, actie kan weer zorgen voor motivatie wanneer je merkt dat het je dichterbij je doelen brengt. Motivatie gaat hoe dan ook ergens het strijdtoneel verlaten, maar als je elke keer op dat moment ook zelf de benen kiest, gaat er niet zoveel gebeuren hè?!  Dus wil je per se wachten totdat je motivatie je over het randje duwt? Of begin je gewoon zelf,  onderneem je actie en wordt je daarmee je eigen motivor?

Hoe neem je zelf de leiding over?

Bottomline is: maak jezelf nou niet afhankelijk van motivatie, maar neem zelf de controle over. Zo zorg je ervoor dat je, ook wanneer je motivatie zich ergens in een hoekje van de kamer verstopt, alsnog stappen blijft maken. Hoe je dat doet?

Stap 1: Plaats routine boven motivatie

In onze blogs over discipline en het aanleren van goede gewoontes lees je er meer over: routine wint het altijd van een tijdelijke motivatieboost. Wanneer je bouwt aan een goede routine gaan bepaalde dingen op een gegeven moment op de automatische piloot en tadaaa: je bent onafhankelijk geworden van je eigen motivatie.

Stap 2: Ga uit van wat je kan

Wanneer je motivatie uit de band springt is niets teveel, maar zodra je motivatie keldert kan bijna alles teveel zijn. Daarom wil je in ieder geval een aantal onderdelen in je routine plaatsen waarvan de kans heel groot is dat je erin slaagt. Maak een concrete lijst met acties en vaardigheden die je dichterbij je doel gaan brengen en stel jezelf vervolgens 2 vragen: welk van deze dingen heeft veel impact op het realiseren van mijn doelen; en waarvan weet ik nagenoeg zeker dat het me gaat lukken zelfs als ik niet gemotiveerd ben. Zijn er acties en vaardigheden die op beide lijstjes staan? Begin dan daarmee.

Stap 3: Koppel je gevoel los van je acties

Wanneer je je moe, belabberd, lui en gedemotiveerd voelt, wil je dingen doen die passen bij je vermoeide, belabberde, luie en gedemotiveerde ik. Dat kan, maar het hoeft niet. Je hebt namelijk altijd de keuze om je gevoel leidend te laten zijn voor je acties, of acties te ondernemen die uiteindelijk je gevoel veranderen. Typische voorbeeld: je bent eigenlijk te moe om naar de sportschool te gaan, maar als je eenmaal bent geweest…

Stap 4: Zet momenten met 0 motivatie in voor jezelf

Vraag jezelf af wat ervoor zorgt dat je op dit moment niet gemotiveerd bent en wat ervoor zorgt dat je dat op andere momenten wel bent. Juist dit soort momenten zijn ontzettend leerzame momenten om meer te leren over wat voor jou wel of niet werkt.

Meer weten over hoe je concreet actie kunt gaan ondernemen? Lees dan ook eens deze blog over doelen stellen.